Trống đồng là biểu tượng chứng minh cho thời kỳ lịch sử hưng thịnh. Được công nhận là di sản văn hóa vật thể, hãy cùng tìm hiểu về nguồn gốc cũng như những hình vẽ được biểu thị trên mặt trống có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống của con người thời cổ đại nhé!
Nguồn gốc của trống đồng từ đâu?
Trống đồng được biết đến là một trong số những nhạc khí được sử dụng không chỉ trong âm nhạc. Đó còn là biểu tượng của sức mạnh, sự quyền lực và thể hiện nét đặc trưng của tôn giáo thời xa xưa.
Theo những nghiên cứu cho rằng loại trống này được xuất hiện tại các nước thuộc khu vực Đông Nam Á và ở miền Nam Trung Quốc. Chúng ra đời vào thời kỳ đồ đồng khi xã hội nguyên thủy đang phát triển cực thịnh.
Ở Việt Nam cũng có một loại trống nổi tiếng và đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa vật thể. Đó chính là trống đồng Đông Sơn xuất hiện và là biểu trưng cho nền văn hóa Đông Sơn cổ đại của nước ta. Nó cũng thể hiện được sự phát triển vượt bậc của nền văn minh sông Hồng.
Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử từ thời kỳ các vua Hùng dựng nước. Trống đồng đã trở thành nét văn hóa đặc trưng và là biểu tượng của sức mạnh, sự thiêng liêng, quyền tự chủ của văn hóa dân tộc người Việt ta.
Có thể bạn chưa biết loại trống đồng được tạo ra ở vùng đất Phú Thọ. Sau đó chúng được lan truyền tới các tỉnh thuộc khu vực Bắc bộ Bắc Trung bộ của đất nước ta. chúng không chỉ thể hiện được trí tuệ, sự sáng tạo của người Việt cổ. Mà đây còn là dấu mốc thì hiện được kỹ thuật luyện đồng cực tinh xảo và phát triển của đất nước ta thời kỳ cổ đại.
Hoạ tiết trên trống đồng có ý nghĩa gì?
Trống đồng Đông Sơn được phân chia làm rất nhiều loại khác nhau. Chúng được sản xuất ở nhiều khu vực chính vì vậy những họa tiết trên đó đa phần đều là sự mô tả về cuộc sống, đời sống sinh hoạt thời kỳ nông nghiệp của người Việt cổ.
Hầu hết các họa tiết được điêu khắc trên mặt trống đều thể hiện được sự điêu luyện và thành thục trong kĩ thuật luyện kim của người Việt. Những bức tranh không chỉ đa dạng về nội dung, mà nó còn có thể thể hiện được ý nghĩa được truyền thụ lại cho thế hệ sau thông qua những đồ vật biểu trưng.
Trống biểu thị ý nghĩa tiết khí trong năm
Từ xưa đến nay con người đã luôn khao khát nghiên cứu và chinh phục tự nhiên. Chính vì vậy việc quan sát và theo dõi thời tiết nhằm phục vụ cho sinh hoạt và đời sống là điều vô cùng quan trọng.
Ngay từ thời Việt cổ ông cha ta đã tìm hiểu ra sự khác biệt của các mùa trong năm. Điều này được thể hiện thông qua những nét vẽ trên mặt trống đồng. Chúng được thể hiện các tiết khí diễn ra trong năm bao gồm:
- Tiết đồng chí được thể hiện qua hình vẽ từ trung tâm có bông hoa, xoay xung quanh là trước nhà sàn với hình ảnh vợ chồng chú chim nhỏ trên mái nhà. Phía trong nhà là hình ảnh gia đình vừa mới thức dậy. Có thể bức tranh này mang ý nghĩa mọi vật sinh sôi nảy nở sau khi mùa đông qua đi, con người bắt đầu thức dậy và tiếp tục làm việc sản xuất
- Tiết hạ chí cũng có hình ảnh ngôi nhà sàn nhưng trên nóc nhà chỉ có một chú chim, người và chim luôn sống hòa hợp với nhau và tạo thêm cho cuộc sống những âm thanh thú vị
Thể hiện ý nghĩa mô tả lại cuộc sống, sinh hoạt nông nghiệp
Có lẽ đây là ý nghĩa được nhắc đến nhiều nhất và được suất hiện nhiều nhất trên các mặt trống đồng của người Việt cổ. Đây cũng chính là lý do lý giải cho việc tại sao con người phải coi trọng những giá trị lịch sử xuất hiện trên mặt và thân của trống.
Bởi tất cả những ký hiệu, nét vẽ nó đều là bức tranh mô tả lại những cuộc sống sinh hoạt của con người, lịch sử phát triển của nông nghiệp và sự lao động hằng ngày. Tuy những nét vẽ vô cùng đơn giản dễ hình dung. Nhưng đó có thể thể hiện được cuộc sống, sự lao động sinh hoạt của người Việt hiện lên một cách chân thực sống động.
Hình ảnh các ngôi sao trên mặt trống
Hình ngôi sao xuất hiện trên mặt trống đồng. Biểu tượng cho trời đất, nhất là mặt trời. Người Việt cổ muôn đời rất coi trọng trời và mặt trời thứ mang lại nguồn sống cho con người, họ cũng cầu mong thiên nhiên ban tặng cho thời tiết mưa thuận gió hòa nên rất tôn trọng tự nhiên.
Hình ảnh chú chim lạc trên mặt trống
Hình ảnh chim xuất hiện trên mặt. Với đôi chân dài, chiếc mỏ dài, đôi cánh dang rộng thể hiện cho sức sống bền bỉ dẻo dai. Con người luôn khao khát tự do và chinh phục tự nhiên, chính vì vậy hình ảnh con chim là biểu tượng cho người Việt với những khao khát chinh phục và thể hiện được nét đẹp văn hóa của dân tộc.
Hình ảnh nhà sàn thể hiện trên mặt trống
Hình ảnh nhà sàn trên các mặt trống đồng. Thường sẽ có sự xuất hiện của hai ngôi nhà bởi nhà sàn là nơi để con người sinh hoạt cũng là nơi để tránh thú dữ. Chính vì vậy chiếc nhà sàn đã trở nên vô cùng quan trọng nó cũng thể hiện được một số yếu tố liên quan đến tín ngưỡng thờ cúng của người Việt cổ.
Hình ảnh nhạc cụ trên mặt trống
Hình ảnh những chiếc nhạc cụ xuất hiện trên mặt trống đó là kèn và trống đồng. Đây đây đây đều là những nhạc cụ để con người giải trí vào những ngày lễ hội, những dịp nghỉ ngơi. Bạn có thể thấy được sự quen thuộc của các hình ảnh trên mặt trống trong những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao nước ta.
Hình ảnh thuyền và con người trên mặt trống
Hình chiếc thuyền chở người, đây là một trong số những hình ảnh quan trọng nhất bởi chúng thể hiện được sự phát triển của kĩ năng đóng thuyền, ra khơi, chinh phục tự nhiên. Đây cũng là khao khát của con người từ xưa đến nay trong việc chinh phục sức mạnh của tự nhiên và tìm hiểu những điều mới lạ.
Tuy nhiên hầu hết các mặt trống đồng sự xuất hiện của con người đều thể hiện nhiều hành động khác nhau. Có những người thì đang thực hiện các lễ nghi, có người đánh trống, có người nhảy hát, người giã gạo, có người làm nông, có người bắt cá, săn bắt…
Gần như tất cả đời sống sinh hoạt của con người đều được thể hiện một cách chân thực sinh động. Chính vì vậy trống đồng Đông Sơn được coi như minh chứng lịch sử giúp cho thế hệ sau hiểu hơn về cuộc sống của người Việt cổ đại.
Có bao nhiêu loại trống đúc bằng đồng
Theo những nghiên cứu của các nhà sử học việc phân loại trống đồng cũng khá đơn giản. Bởi đa phần chúng chỉ đa dạng về các chi tiết được khắc họa trên mặt trống mà thôi.
Như vậy hiện tại ở nước ta có hai loại trống đồng chính đó là:
- Loại trống Ngọc lũ được tìm thấy bởi các nhà khảo cổ tuy nhiên những chi tiết trên mặt trống cũng như những thông tin liên quan đến loại trống này còn khá hạn hẹp và chưa được nhiều chuyên gia tìm hiểu ra
- Loại hình trống đồng Đông Sơn đây là cái tên đã quá quen thuộc với người Việt. Xuất hiện từ thời Hùng Vương trong khoảng thời gian nền văn hóa Văn Lang âu Lạc phát triển rực rỡ. Chính vì vậy loại trống này rất phổ biến ở nước ta và đã trở thành một trong số những được tượng văn hóa được trân trọng.
Trống đồng thường được dùng trong các dịp nào?
Theo những nghiên cứu được bởi các nhà sử học thì trống Đông Sơn là một trong số những vật dụng thiêng liêng để thể hiện quyền lực của các vị vua. Đây được coi là một trong số những linh vật khi tế lễ và ghé thăm khu di tích lịch sử đền hùng.
Với người Việt cổ họ luôn coi trọng trống đồng và không được phép sử dụng tùy tiện. Bởi họ cho rằng tiếng trống ngân vang là tín hiệu của sự sống và cái chết, sự kết nối con người với thế giới tâm linh. Chính vì vậy trống này chỉ được sử dụng trong những dịp đặc biệt quan trọng ví dụ như lễ cúng thổ thần, các dịp lễ tế trời đất, các sinh hoạt lễ nghi cộng đồng và tang lễ.
Theo thời gian để thể hiện quyền lực, các vị vua, tướng dùng trống đồng để khích lệ tinh thần chiến đấu bảo vệ đất nước của người dân. Trống được làm bằng đồng cũng được sử dụng trong những dịp ăn mừng chiến thắng, tổ chức các lễ hội lớn thể hiện đời sống tinh thần phong phú của người Việt cổ.
Nên chọn mua trống bằng đồng ở đâu uy tín?
Ngày nay trống đồng không chỉ là minh chứng của lịch sử. Nhiều quan niệm cho rằng treo trống trong nhà hoặc trưng bày có rất nhiều công dụng phong thủy, giúp xua đuổi tà ma, khẳng định sự vững mạnh của gia đình.
Tuy nhiên nhu cầu của con người ngày càng cao thì nhiều khả năng sẽ trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo. Chính vì vậy nếu bạn đang có ý định mua hoặc sở hữu những chiếc trống Đông Sơn uy tín. Nên lựa chọn mua trống tại quê hương của loại trống này đó chính là Thanh Hóa.
Nơi đây còn tồn tại nhiều làng nghề, nhiều nghệ nhân làm trống đồng uy tín, đúc trống theo cách truyền thống. Chính vì vậy bạn có thể yên tâm khi lựa chọn và tìm cho mình những chiếc trống phù hợp với nhu cầu.
Nghệ nhân làm trống đồng nổi tiếng
Ngày nay cùng với sự phát triển của xã hội vẫn có những người miệt mài trong công cuộc theo đuổi và gìn giữ nét văn hóa đặc trưng của dân tộc. Trong đó nghệ nhân làm trống, không chỉ là những người gìn giữ nét văn hóa cổ truyền của dân tộc mà còn là nhân tố quan trọng trong việc giữ nghề cổ truyền cho quê hương đất nước.
Một số những nghệ nhân làm trống đồng nổi tiếng nhất mà chúng tôi muốn nhắc đến ở đây đó chính là nghệ nhân Nguyễn Bá Châu. Ông sinh năm 1962 và lớn lên tại làng nghề Chè thuộc xã Thiệu Hóa, huyện Thiệu Trung tỉnh Thanh Hoá.
Sau nhiều năm phát triển, là nghề đúc trống dần mai một vì thị trường hiện nay ngày càng ưa chuộng những loại trống công nghiệp với giá thành rẻ. Ngày càng ít người theo nghề tuy nhiên nghệ nhân Nguyễn Bá Châu Bằng tình yêu với văn hóa trống đồng vào năm 2000 ông là người đầu tiên nghiên cứu và đúc thành công chiếc trống bằng phương pháp truyền thống.
Từ đây nghệ nhân Châu tiếp tục mở lớp truyền dạy kỹ thuật đúc trống truyền thống cho dân làng. Nhờ vậy làng nghề Trà Đông nay đã trở lại và ông cũng là nghệ nhân xác lập kỷ lục Guinness với chiếc trống đồng đánh kêu cả 2 mặt. Ông Châu chính là người đã đưa làng nghề thoát khỏi nguy cơ mai một!
Kết luận
Dù ở thời kỳ nào trống đồng vẫn luôn là niềm tự hào và là biểu tượng của người Việt. Chính vì vậy việc gìn giữ và phát huy truyền thống, xây dựng làng nghề phát triển là nhiệm vụ của tất cả mọi người!
